Γενική παθολογία

Λιστερίωση.

Είναι οξεία σηψαιμική νόσος που εκδηλώνεται με ξαφνικούς θανάτους χωρίς να δίνει πάντοτε συμπτώματα. Προσβάλει πολλά είδη πτηνών (καναρίνια, παπαγάλους, όρνιθες, χήνες, πάπιες, πέρδικες κ.α). Εμφανίζεται σε πτηνά κάθε ηλικίας, αν και τα νεαρά είναι πιο ευαίσθητα. Πιστεύεται ότι η λιστερίωση είναι για τα πτηνά μια αφανής λοίμωξη κατά την διάρκεια της οποίας το υπεύθυνο βακτήριο (Listeria monocytogenes) βρίσκεται στο ρινικό έκκριμα και στα περιττώματά τους. Κάτω από ειδικές συνθήκες η ενλόγω λοίμωξη εξελίσσεται σε σηψαιμική μορφή και έτσι προκύπει μια οξεία ή χρόνια νόσος. Η αποθήκη του μικροβίου είναι πιθανότατα το έδαφος. Εμφανίζεται παράλληλα ή μετά από άλλες νόσους, όπως την κοκκιδίωση, τη λοιμώδη κόρυζα, τις σαλμονελλώσεις, τις ελμινθώσεις κλπ. Τα ενήλικα πτηνά συχνά ψοφούν χωρίς την εμφάνιση σημαντικών κλινικών συμπτωμάτων. Τα νεαρά όμως παρουσιάζουν βραδεία απίσχναση πριν το θάνατο. Εμφανίζεται σε μερικά πτηνά στεψαυχενισμός και τρομώδεις κινήσεις των σκελετικών μυών λόγω της εγκεφαλίτιδας. Η εργαστηριακή διάγνωση της νόσου επιτυγχάνεται, μετά από μικροβιολογική καλλιέργεια αίματος ή ήπατος ή σπλήνα ή μυοκαρδίου ή και εγκεφάλου ύποπτων πτηνών και στην συνέχεια με την απομόνωση και την ταυτοποίηση του υπεύθυνου βακτηρίου. Για την θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά σε μεγάλες δόσεις. Οι τετρακυκλίνες και ιδίως η χλωροτετρακυκλίνη αποτελούν τα αντιβιοτικά εκλογής. Η χορήγηση τους γίνεται για 7 με 10 ημέρες. Συνιστάται επανάληψη της χορήγησης μετά την πάροδο μιας εβδομάδας και στη συνέχεια η χορήγηση βιταμινών για 7 με 10 ημέρες.

Ασπεργίλωση

Μυκητίαση του αναπνευστικού. Οφείλεται στον Aspergillus fumigatus, ο οποίος σαπροφυτεί στους δημητριακούς καρπούς. Ο μύκητας αυτός παράγει τοξίνες που προσβάλουν το νευρικό σύστημα των πουλιών. Μεταδίδεται με τον αέρα, από το δέρμα, από το πεπτικό σύστημα και από το κέλυφος των αυγών. Από τις αεροφόρες οδούς ο μύκητας περνά στην καρδιά, σπλήνα, ήπαρ,έντερο, μυελό οστών, μάτια και εγκέφαλο. Στην οξεία μορφή ο μύκητας μεταδίδεται με μολυσμένα αυγά και εμφανίζεται συχνότερα στα νεαρά πουλιά. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα της μορφής αυτής είναι ότι δεν ακούγονται ρόγχοι και παρατηρείται ρινικό έκκριμα. Παρατηρείται όμως έντονη δύσπνοια, αναπνοή με ανοιγμένο ράμφος και ταλαντεύεται η κεφαλή προς τα πίσω κατά την εισπνοή και προς τα εμπρός κατά την εκπνοή. Σε προσβολή του οισοφάγου υπάρχει δυσκολία στην κατάποση τροφής και νερού. Σε προσβολή των εντέρων παρατηρείται διάρροια δυσάρεστης οσμής αφυδάτωση και απώλεια βάρους. Σε προσβολή του εγκεφάλου δεν λείπουν οι σπασμοί και οι παραλύσεις των άκρων. Στην οξεία μορφή η θνησιμότητα ξεπερνά το 50% και σε σοβαρές περιπτώσεις αγγίζει το 90%. Την χρόνια μορφή της νόσου τη συναντάμε στα ενήλικα πτηνά, με ανορεξία , δύσπνοια,διάρροια, απώλεια βάρους και θάνατο σχετικά σύντομα. Σε προσβολή των ματιών εμφανίζεται επιπεφυκίτιδα,κερατίτιδα και πανοφθαλμίτιδα. Οι πνεύμονες και αεροφόροι σάκοι εμφανίζουν οζίδια . Συχνά οι αεροφόροι σάκοι καλύπτονται από τον μύκητα που αναδίδει χαρακτηριστική οσμή κατά την νεκροτομή. Στην στοματική κοιλότητα , τον λάρυγγα και την τραχεία παρατηρούνται λευκοκίτρινες μεμβράνες. Η ασπεργίλλωση πρέπει να αντιδιαστέλεται από τις μυκοπλασμώσεις, την φυματίωση, την ψευδοπανώλη. Θεραπευτικά χορηγούμε nystatine (από το στόμα ή spray) ή το sopramycine. Καλά αποτελέσματα έχει και ο θειικός χαλκός (0,05% στο πόσιμο νερό) για 7 ημέρες. Επιβάλλεται η απολύμανση του κλουβιού, των ποτιστρών και των ταϊστρών με ειδικό απολυμαντικό για ωδικά και καλλωπιστικά πτηνά.

Καντιντίαση

Πρόκειται για μια ύπουλη ασθένεια που προκαλείται από έναν ζυμομύκητα ο οποίος παλλαπλασιάζεται στην πεπτική οδό και αλλού όπως το ράμφος και το αναπνευστικό γενικότερα. Η κατιντίαση είναι πιο συχνή στα νεαρά πουλιά που το ανοσοποιητικό τους είναι ακόμα αδύναμο. Αιτίες είναι η αλλαγή της φυσιολογικής χλωρίδας του πεπτικού συστήματος, η παρουσία και άλλων λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της ευλογιάς ή Trichomonas? Άλλα προβλήματα υγείας, όπως τραύματα ή εισπνοή καπνού, και το άγχος. Η βιταμίνη Α αποτελεί ασπίδα προστασίας για τα πάντα καθώς αυξάνει την αντίσταση του πουλιού σε λοιμώξεις και σε κάποια παράσιτα. Όταν ο μύκητας ΅ χτυπήσει ΅ παρατηρείται στα περιττώματα ένα γκριζωπό-λευκό στρώμα σαν μεμβράνη. Λοιμώξεις του ράμφους εμφανίζονται συχνά και ένα γλοιώδες υγρό βγαίνει από το στόμα. Οι λοιμώξεις αυτές μπορεί να προκαλέσουν παλινδρόμηση, ανορεξία, καθυστέρηση στην κένωση των περιττωμάτων, διόγκωση ή φουσκώμα, βλέννα-γεμάτη ακαθαρσίες, και την πιθανή ενσφήνωση των καλλιεργειών. Η θεραπεία απαιτεί την κατάργηση όλων των παραγόντων κινδύνου, όπως το στρες, η κακή διατροφή, κακή υγιεινή, ή την παρουσία άλλων νόσων. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην ποιότητα διατροφής και την υποστήριξη του ανοσοποιητικού . Η δίαιτα θα πρέπει να στερείται τη ζάχαρη και λίγο έως καθόλου φρούτα μέχρι ο μύκητας να εξολοθρευτεί. Ένα καθαρό περιβάλλον θα βοηθήσει στην επίλυση αυτής της νόσου – την ποιότητα του αέρα και το νερό (ατμό-αποσταγμένο). Αντιμυκητιακά φάρμακα που συνταγογραφούνται συχνά περιλαμβάνουν νυστατίνη, φλουκυτοκίνη, κετοκοναζόλη (Nizoral) και (Fungoral), φλουκοναζόλη, Diflucan, και η ιτρακοναζόλη. Για τη θεραπεία από το στόμα ή το δέρμα λοιμώξεις, χρησιμοποιούμε αλοιφή που περιέχει αμφοτερικίνη Β.

Επιπεφυκίτιδα

Ο καπνός, το ρεύμα αέρα, ατμοί και αναθυμιάσεις της κουζίνας ή σπρέι και απολυμαντικά μέσα, ακόμα και ένας κόκκος άμμου ή άγανο , είναι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν επιπεφυκίτιδα. Τότε δημιουργείται φλεγμονή στο μάτι η οποία επιδεινώνεται με το τρίψιμο στο κλουβί ή με το νύχι μέχρι να τρέξουν δάκρυα κι έτσι προκαλείται πυώδης φλεγμονή. Αν η επιπεφυκίτιδα είναι ήπιας μορφής. Μπορείτε να βάλετε κομπρέσες με χαμομήλι ή διάλυμα βορικού οξέος με ένα πανάκι που δεν χνουδιάζει. Αν η φλεγμονή είναι σοβαρή τότε χρειάζεται αντιβιοτική αλοιφή.Αν παραμεληθεί η αγωγή, τότε εξελίσσεται σε χρόνια επιπεφυκίτιδα και οι απεκκρίσεις να κάνουν όλο το κεφάλι υγρό και άπτερο.

Απόφραξη του ορροπύγιου αδένα

Αιτία για να μην λειτουργεί κανονικά ή καθόλου ο ορροπύγιος αδένας – που είναι στη βάση της ουράς- είναι βρωμιά, τραυματισμός ή επειδή το λίπος δεν αποβάλλεται με αποτέλεσμα αυτός να διογκώνεται. Αν έχουμε απόφραξη τότε το πτέρωμα του πουλιού γίνεται με τον καιρό πιο θαμπό και όχι τόσο αδιάβροχο όσο χρειάζεται. Τομή θα χρειαστεί σε σοβαρή περίπτωση.

Πανώλη

Η πανώλη των πουλερικών γνωστή και ως Newcastle disease(ND), είναι η ίωση που προσβάλλει ένα μεμονωμένο πουλί ή ολόκληρο το κοπάδι. Η ασθένεια μεταδίδεται συχνά με άβραστα κελύφη αυγών κότας ή μετρίως βρασμένα, αλλά και από άλλα άγρια πουλιά που μπορούν να κουτσουλίσουν σε κοντινό μέρος.Στην πανώλη διαπιστώνονται τα εξής συμπτώματα: δύσπνοια, ανορεξία, υδαρής διάρροια, πυρετός, υγρά μάτια με διογκωμένους τους επιπεφυκότες και προπαντός διαταραχές ισορροπίας, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε σε συστροφή του κεφαλιού, αβεβαιότητα στο πέταγμα που καταλήγει να στριφογυρίζει και να παραλύει. Μερικά πουλιά μπορεί να έχουν τα συμπτώματα αυτά για εβδομάδες σε λίγη ή πολύ έντονη μορφή, άλλα πάλι να πεθαίνουν σε μια μέρα. Δεν υπάρχει θεραπεία Είναι όμως δυνατή η προληπτική ανοσοποίηση. Με το πόσιμο νερό, μπορεί να δοθεί στο πουλί ζωντανό εμβόλιο με κατεψυγμένους ιούς από έμβρυα αυγών όρνιθας. Αναπτύσσονται τότε αντισώματα κατά του ιού αυτού, όπως στον άνθρωπο με το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας που καταπίνεται. Τέτοιο εμβόλιο είναι το NC Vaccine. Δεύτερος εμβολιασμός στο 6άμηνο.

Μεγαβακτήριο.

Macrorhabdus ornithogaster. Πρόκειται για είδος μύκητα (ζύμη), που προσβάλλει το γαστρεντερικό σύστημα των πουλιών ( καναρίνια, ψιττακοειδή). Τα προσβεβλημένα πουλιά είναι αδύνατα με έντονη καρίνα και συρρίκνωση στην περιοχή της κοιλιάς, παρόλο που τρώνε κανονικά και συχνά έχουν υπερβολική όρεξη. Το πτέρωμα τους είναι συρρικνωμένο και σε επισκόπηση της κοιλιακής χώρας παρατηρούμε διόγκωση της περιοχής δεξιά όπως την κοιτάμε (μοιάζει με μπαλάκι). Στα περιττώματα βρίσκουμε συχνά αχώνευτους σπόρους, λόγω της προσβολής του πεπτικού συστήματος από τον μύκητα (δεν γίνεται επαρκή άλεση και χώνεψη τους). Σε εξέλιξη της νόσου παρατηρείται διάρροια με μελανές κουτσουλιές λόγω αιμορραγιών του γαστρεντερικού. Εμετός με αναμάσηση αχώνευτης τροφής με βλέννα συχνά παρατηρείται. Η ασθένεια παρουσιάζει περιόδους έξαρσης και ύφεσης και κατά την έξαρση παρουσιάζεται η απώλεια βάρους ενώ δεν λείπουν και οι δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις. Η έντονη δύσπνοια και η αδικαιολόγητη πτερόρροια λόγω στρες αποτελούν σταθερά συμπτώματα σε έξαρση της ασθένειας. Η ιστολογική εξέταση μετά από νεκροψία δίνει ασφαλή διάγνωση. Σε πτηνά φορείς της νόσου από τα περιττώματα γίνεται διάγνωση της ασθένειας. Θεραπευτικά χορηγούμε αμφοτερικίνη – Β και φλουκοναζόλη σε πτηνά που έχει γίνει διάγνωση της νόσου και μόνο τότε, λόγω της τοξικότητας των συγκεκριμένων δραστικών ουσιών( νεφροτοξική δράση).Η συχνή χορήγηση μηλόξυδου και προβιοτικών με οξύφιλους γαλακτοβάκιλους προφυλάσσει τους πτερωτούς μας φίλους από την ασθένεια. Η δημιουργία όξινου περιβάλλοντος δεν ευνοείται την ανάπτυξη του μύκητα.

Κοκκιδίωση

Τα κοκκίδια είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί, που συχνά ζουν στα έντερα των καναρινιών. Πολλαπλασιάζονται εκρηκτικά, όταν το πουλί είναι εξασθενημένο. Σ¨ αυτή την περίπτωση μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο, πριν ακόμα χορηγηθεί φάρμακο. Συνήθως όμως το πουλί ΅ αργοπεθαίνει΅, τριγυρίζει με φουσκωμένο φτέρωμα, έχει διάρροια, αποκτά φαινομενικά όλο και πιο χοντρό σώμα, ενώ ταυτόχρονα αδυνατίζει. Τα έντερα είναι πρισμένα και ματωμένα και συχνά ορατά διαμέσου του δέρματος της κοιλιάς. Για θεραπεία συνίσταται σουλφοναμίδη ή σκεύασμα σουλφοναμίδης – αντιβιοτικού, όπως για π.χ. το Cordinal, κ..α.. Το καλύτερο είναι μετά να προσφέρεται πολυβιταμινούχο σκεύασμα. Τα πιο σημαντικά προληπτικά μέτρα είναι η καθαριότητα και η τακτική απολύμανση. Αν αγοράσετε καναρίνια στα τέλη καλοκαιριού από ακάθαρτους κλωβούς, τότε να είστε σίγουροι ότι μεταφέρετε πουλιά με κοκκίδια.

ΤΟ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΡΑΜΠΙΔΟΥ ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ: Οι κοκκιδιώσεις είναι από τα συχνότερα νοσήματα των πτηνών ανά τον κόσμο.Προσβάλλουν πολλά είδη πτηνών. Τα πρωτόζωα που προκαλούν τις κοκκιδιώσεις είναι ειδικά για κάθε ξενιστή, αν και στην πράξη πολλοί ξενιστές προσβάλλονται από περισσότερα είδη κοκκιδίων. Είναι μια παρασιτική ασθένεια που επηρεάζει κυρίως τον εντερικό σωλήνα και προκαλείται από μικροσκοπικούς οργανισμούς που ονομάζονται κοκκίδια.Τα είδη των κοκκιδίων που ανήκουν στο γένος Eimeria, προσβάλουν κυρίως τα οικόσιτα πτηνά, ενώ εκείνα του γένους Isospora τα στρούθια, τα ωδικά και άγρια πτηνά. Τα κοκκίδια είναι σαπροφυτικά πρωτόζωα που ζουν μέσα στα εντερικά τοιχώματα των πουλιών και η παρουσία τους υπό κανονικές συνθήκες στην φύση δεν προκαλεί την ασθένεια.Τα κοκκίδια είναι ενδοκυτταρικά παράσιτα,τα οποία όταν πολλαπλασιάζονται καταστρέφουν τα κύτταρα του εντερικού επιθηλίου και προκαλούν αιμορραγίες λόγω ρήξης των τριχοειδών αγγείων.Από την δράση τους στο έντερο προκαλείται τοπική φλεγμονή, ενώ οι τραυματισμοί του βλεννογόνου του εντέρου αποτελούν θύρες εισόδου των μικροβίων ή ακόμη διευκολύνουν την απορρόφηση τοξικών ουσιών οι οποίες ενδεχομένως βρίσκονται στον πεπτικό σωλήνα.Τα πτηνά μολύνονται όταν λάβουν με την τροφή ή με το νερό τις σποροφόρες ωοκύστεις στους χώρους διαβίωσης τους και σε θερμοκρασίες 25 -30 βαθμούς Κελσίου και υγρασία άνω του 70%.Από εκτροφή σε εκτροφή η μόλυνση πραγματοποιείται με τα ασθενή πτηνά, τα πτηνά φορείς κοκκιδίων ή ακόμη και με τους μηχανικούς μεταφορείς ( στρούθια, μικρά τρωκτικά, έντομα κ.α), μέσα στα οποία οι ωοκύστεις παραμένουν ικανές προς εξέλιξη για αρκετές ημέρες. Για τα πουλιά υπό αιχμαλωσία, με την επαναλαμβανόμενη έκθεση τους στην πίεση, την ακατάλληλη διατροφή τους, την αναπόφευκτη και σχετικά συχνή επαφή με τον εκτροφέα,την μείωση της άμυνας του οργανισμού τους και τον υπερπληθυσμό στα κλουβιά, τα κοκκίδια αποτελούν πηγή κινδύνου.Γενικά σε όλες τις κοκκιδιώσεις παρατηρούμε τα πουλιά να έχουν ανορθωμένο πτέρωμα, κατήφεια με μισοκλεισμένα μάτια, κύρτωση της ράχης, δυσχέρεια στο βάδισμα, μείωση της κατανάλωσης τροφής ή πλήρη ανορεξία, περιττώματα μαύρης ή κόκκινης χροιάς ή διαρροϊκά περιττώματα με δυσοσμία. Αποτέλεσμα είναι να παρατηρεί ο εκτροφέας μείωση του ρυθμού σωματικής αύξησης των πτηνών και υψηλή θνησιμότητα ιδιαίτερα σε μικρής ηλικίας πτηνά (λίγων μηνών). Η πρόγνωση εξαρτάται από την μορφή της κοκκιδιώσεως. Μπορεί να είναι επιφυλακτική έως και δυσμενής για ορισμένες μορφές. Τέλος πρέπει να τονίσουμε ότι το κατάλληλο αντικοκκιδιακό φάρμακο (toltrazuril, amprolium, sulfaquinaxaline, sulfamethazine,Sulfamonomethoxine κ.α) χορηγείται μετά από την ακριβή διάγνωση της ασθένειας που πραγματοποιείται σε κτηνιατρικό εργαστήριο. Πρέπει να ελέγχουμε τις κουτσουλιές καθημερινά (ποσότητα, χρώμα, πυκνότητα) και να σημειώνουμε πιθανές μεταβολές τους. Αν καταλάβουμε κάποιες αλλαγές θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Αν το πρόβλημα επιμείνει, η μόνη λύση για τον εντοπισμό τυχόν ασθένειας, είναι η εξέταση των κουτσουλιών τους σε κτηνιατρικό εργαστήριο. Όχι στην αλόγιστη χρήση φαρμάκων που έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.Θα πρέπει να χορηγούνται φάρμακα μετά από ακριβής διάγνωση από εργαστηριακό κτηνίατρο.

Τριχομονάδωση.

Η τριχομονάδα είναι μονοκύτταρο μικροσκοπικό παράσιτο των σπονδυλωτών και υπάγεται στα πρωτόζωα. Ο κύκλος ζωής της τριχομονάδας ξεκινά με άμεση από του στόματος επαφή και η εξάπλωσή της μεταξύ των πτηνών γίνεται μέσω κατανάλωσης πόσιμου νερού και τροφής από κοινόχρηστα σκεύη. Οι γονείς μεταδίδουν στους νεοσσούς το παράσιτο μέσω της σίτισης. Οι τριχομονάδες είναι ευαίσθητες στο εξωτερικό περιβάλλον και δεν επιβιώνουν εκτός ξενιστή για μεγάλο διάστημα. Οι τριχομοναδώσεις των πτηνών εντοπίζονται στις άνω και κάτω πεπτικές οδούς, μπορούν όμως να προσβάλλουν και τα εσωτερικά όργανα. Συγκεκριμένα εντοπίζονται στο στόμα, φάρυγγα, οισοφάγο, πρόλοβο, τραχεία, ήπαρ, πνεύμονες και έντερο. Η τριχομονάδωση συναντάται συνήθως στα περιστέρια, στις όρνιθες, στα καλλωπιστικά πτηνά (καρδερίνες, καναρίνια, παπαγάλους κ.α).Στην τριχομονάδωση των άνω πεπτικών οδών η παθογένεια της νόσου σχετίζεται με τις προκαλούμενες από την Trichomonas gallinae αλλοιώσεις, λόγω των οποίων και ανάλογα με την εντόπιση τους προκαλείται ασιτία, ασφυξία ή και εσωτερική αιμορραγία (ρήξη ήπατος). Επιπλέον με τις τοξίνες τους μπορούν να προκαλέσουν και τοξιναιμία. Η κλινική εικόνα περιστεριών που ασθενούν είναι λήθαργος, ανορθωμένο πτέρωμα, σιελόρροια, παλινδρόμηση, δυσφαγία, δύσπνοια, οίδημα στο λαιμό του τραχήλου, διαρροϊκά αφρώδη κιτρινόχρωμα κόπρανα, αφυδάτωση και μείωση της σωματικής τους ανάπτυξης. Ο θάνατος επέρχεται σε 2-3 ημέρες μετά από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, η δε θνησιμότητα στους νεοσσούς μπορεί να φτάσει έως και 70%. Αυτό που παρατηρούμε στην τριχομονάδωση είναι λευκοκίτρινες επιχρισματικές πλάκες στη στοματική κοιλότητα που επεκτείνονται στον πρόλοβο και τον οισοφάγο. Στα περιστέρια ειδικά η ασθένεια μπορεί να γενικευτεί μολύνοντας το ήπαρ και την αμάρα (ειδικά στα πιτσούνια). Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η τριχομονάδωση των άνω πεπτικών οδών έχει τα ίδια συμπτώματα με την ευλογιά, την μυκητώδη στοματίτιδα (candida albicans), την αβιταμίνωση Α και την νόσο του Smadel( ερπητοϊός). Η τριχομονάδωση των κάτω πεπτικών (trichomonas gallinarum) οδών έχει τα ίδια συμπτώματα με την κοκκιδίωση και την σαλμονέλλωση . Η διάγνωση της νόσου γίνεται ΜΟΝΟ με μικροσκοπική εξέταση παθολογικού υλικού(κόπρανα) και καλλιέργεια ώστε να αποκλειστούν όλα τα παραπάνω νοσήματα με τα ίδια συμπτώματα, ή με την εξέταση δείγματος από τις περιοχές με επίχρισμα που λαμβάνεται με την χρήση ειδικής βατονέτας (βαμβακοφόρος στειλεός).

Παστεριδίαση

Πρόκειται για μια σηψαιμική λοιμώδη νόσο που οφείλεται στα βακτήρια pasteurella multicida και pasteurella haemolytica.Προσβάλει τα καναρίνια ,ωδικά και καλλωπιστικά πτηνά, περιστέρια, όρνιθες, ινδοόρνιθες κ.α. Η νόσος μεταδίδεται από πτηνό σε πτηνό με το πόσιμο νερό ή με την τροφή που έχει μολυνθεί από απεκκρίματα ασθενών πτηνών. Η νόσος κλινικά μπορεί να εμφανιστεί με τρεις μορφές: 1.Υπεροξεία μορφή: παρατηρείται αιφνίδιος θάνατος του πουλιού χωρίς εμφάνιση συμπτωμάτων της ασθένειας. Αρκετές φορές παρατηρούμε το πουλί στην γωνία του κλουβιού κουλουριασμένο να αναπνέει γρήγορα και να καταλήγει σε δύο ώρες με σπασμούς. 2.Οξεία μορφή: Το πούλι εμφανίζει κατήφεια με δυσκολία στην αναπνοή, τα φτερά γύρω από τα μάτια είναι κολλημένα όπως και στην αμάρα και εμφανίζει ρινικό έκκριμα, το πουλί καταλήγει με συμπτώματα αιμορραγικής εντερίτιδας σε 2-3 μέρες. 3.Χρόνια μορφή: Στο πουλί παρατηρείται αρθρίτιδα (τυρώδες υλικό στις αρθρώσεις των ποδιών)και εμφανίζει αποστήματα στο δέρμα. Στην περιοχή γύρω από τον οφθαλμό και στους υποκόγχιους κόλπους παρατηρείται διόγκωση. Στους επιπεφυκότες παρατηρείται ινιδώδες επίστρωμα και από την μύτη βλεννώδες ρινικό έκκριμα. Η διάγνωση της νόσου στηρίζεται στην απότομη υψηλή θνησιμότητα ,στην διάρροια και στην συνύπαρξη ηπατικών, εντερικών, καρδιακών και πνευμονικών αλλοιώσεων. Η οξεία μορφή της παστερέλλας θα πρέπει να διαφοροποιηθεί από τον τύφο των πτηνών ,την γρίπη των πτηνών, την σπειροχαίτωση και την στρεπτοκόκκωση, και η χρόνια μορφή της νόσου και ιδιαίτερα με αρθρικές εντοπίσεις διαφοροποιείται από την φυματίωση και την ποδάγρα. Η καλλιέργεια παθολογικού υλικού στο εργαστήριο από ( οφθαλμικό – ρινικό – αρθρικό υλικό, περιττώματα ή νεκρό πουλί ) διασφαλίζει την σωστή διάγνωση και το αντιβιόγραμμα την σωστή θεραπεία.

Σαλμονέλωση (εντερική νόσος)

Στην τροφή, ιδιαίτερα στα χορταρικά και την τροφή ανάπτυξης, όπως και στο νερό, μπορεί να υπάρχουν τα παθογόνα αίτια αυτής της ασθένειας, οι σαλμονέλες, που ανήκουν στα βακτήρια. Σαλμονέλες μπορούν να μεταδώσουν μύγες, σπουργίτια, περιστέρια, κύρια οι κουτσουλιές κοντά σε χώρους που φιλοξενούνται ωδικά, όπως επίσης ποντίκια και αρουραίοι, ιδιαίτερα όταν έχουν πρόσβαση στις τροφές. Κατά πάσα πιθανότητα η σαλμονέλωση είναι η πιο συχνή λοιμώδης νόσος στα ωδικά, τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα σ΄αυτήν. Συνήθως κατά το τέλος του καλοκαιριού, όπου ο καιρός είναι ζεστός και υγρός και σε συνάρτηση με την πτερόρροια, τον υπερπληθυσμό, αλλά και το νεαρό της ηλικίας αρκετών πουλιών, ευνοείται ο πολλαπλασιασμός της σαλμονέλας, που μπορεί να πάρει μορφή επιδημίας. Άμεσα πρέπει να χορηγηθεί αντιβιοτικό με σουλφοναμίδη ή φουραζολιδόνη. Το Cordinal, σκεύασμα σουλφοναμίδης, είναι ιδιαίτερα δραστικό κατά της σαλμονέλας.

Σταφυλοκοκκίαση

Οι σταφυλοκοκκικές μολύνσεις των πτηνών οφείλονται κυρίως σε θετικά στελέχη του Staphylococcus aureus.Μολύνσεις από σταφυλόκοκκους παρουσιάζονται στις όρνιθες, στα περιστέρια, στα καναρίνια, στα ωδικά και καλλωπιστικά πτηνά, στις νήσες , στις χήνες, στους φασιανούς στις ινδόρνιθες κ.α.

Ο Staphylococcus aureus ανιχνεύεται στο δέρμα, στις ρινικές κοιλότητες και στο φάρυγγα. Η είσοδός του στον οργανισμό γίνεται από μικροτραυματισμούς και μέσα από το έντερο, οπότε μπορεί να μολύνει το λεκιθικό σάκο προκαλώντας αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας στους νεοσσούς.Στη σταφυλοκοκκική σηψαιμία και την γαγγραινώδη δερματίτιδα όμως, πολλές φορές δεν υπάρχουν λύσεις συνέχειας του δέρματος που μπορούν να εξηγήσουν τις μολύνσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.Στην αυτή περίπτωση υπεισέρχονται παράγοντες οι οποίοι διαταράσσουν την σχέση παρασίτου-ξενιστού. Ένας βασικός τέτοιος παράγοντας είναι η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών ή και άλλων φαρμακευτικών ουσιών.Στην περίπτωση αυτή έχουμε διάσπαση της ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων μικροβιακών ομάδων, οι οποίες αποτελούν την εντερική χλωρίδα. Μετά την χορήγηση δηλαδή αντιβιοτικού καταστρέφονται τα ευαίσθητα σε αυτό βακτήρια, καταστρέφονται όμως και άλλες ομάδες μικροβίων έστω και ανθεκτικών στο αντιβιοτικό αυτό, που όμως ο πολλαπλασιασμός τους βρισκόταν σε άμεση εξάρτηση από τους βιταμινικούς παράγοντες, των οποίων η σύνθεση γινόταν από τα βακτήρια που έχουν καταστραφεί. Με το φαινόμενο αυτό δημιουργούνται οι ιδανικές συνθήκες ενός έντονου πολλαπλασιασμού άλλων βακτηρίων, τα οποία προκαλούν τη νέα παθολογική κατάσταση. Μεταξύ των μικροβίων τα οποία προσαρμόζονται εύκολα στις χορηγήσεις αντιβιοτικών και κατά συνέπεια εμπλέκονται στις καταστάσεις υποκαταστάσεως της χλωρίδας, είναι οι σταφυλόκοκκοι, οι ψευδομονάδες και οι πρωτείς. Θεραπευτικά χορηγούμε πενικιλλίνη, ερυθρομυκίνη, τετρακυκλίνη, κινολόνες ή σουλφοναμίδες κατόπιν δοκιμής ευαισθησίας (αντιβιόγραμμα), και αφού πρώτα γίνει εργαστηριακή διάγνωση του νοσήματος με καλλιέργειες ύποπτων υλικών για απομόνωση του σταφυλόκοκκου.

Δυσκοιλιότητα

Στα καναρίνια παρουσιάζεται δυσκοιλιότητα, κυρίως όταν τρώνε φτερά, με αποτέλεσμα να σταματήσει η πέψη. Αν τα πουλιά για κάμποσες μέρες δεν πήραν κανενός είδους μεταλλικά στοιχεία, παίρνουν σε κάποια άλλη στιγμή υπερβολικά μεγάλες ποσότητες και μπορεί επίσης να προκληθεί δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα γίνεται αντιληπτή με τις πιεστικές κινήσεις του πουλιού. Επίσης ¨σκαλίζει ¨ την αμάρα. Κάθεται με φουσκωμένο φτέρωμα, χωρίς να χώνει το κεφάλι κάτω απ΄τα φτερά. Σε τέτοια περίπτωση επαλείψτε την περιοχή της αμάρας με χλιαρό μαγειρικό λάδι. Σε σοβαρές περιπτώσεις δίνουμε στο πουλί μια σταγόνα ρετσινόλαδο ή παραφινέλαιο στην άκρη του ράμφους. Βοηθούν επίσης μεγάλες ποσότητες βιταμίνης του συμπλέγματος Β στο νερό, φρούτα και λαχανικά.

Προσοχή!!! Κατά την δυστοκία και την διάρροια το πουλί έχει τα ίδια συμπτώματα. Στην πρώτη όμως φαίνεται ή ψηλαφείται η καμπύλη του αυγού, ενώ στη διάρροια το πουλί ταλαντεύεται περισσότερο και τα φτερά της αμάρας και της ουράς, είναι λερωμένα.

Ακάρεα.

Είναι μεταδοτική νόσος του δέρματος που οφείλεται σε ακάρεα της οικογένειας Sarcopridae και χαρακτηρίζεται από κερατινοποίηση του δέρματος (πόδια), από πτώση φτερών και προσβολή του ράμφους. Η «ψώρα» παρουσιάζεται στις όρνιθες, τις ινδιανόρνιθες, τα περιστέρια, τους φασιανούς, σε καναρινιά, ωδικά και καλλωπιστικά πουλιά. Οφείλεται στα ακάρεα Cnemidocoptes pilae, Cnemidocoptes jamaicensis, Cnemidocoptes mutans και Cnemidocoptes laevis, που παρασιτούν στη ρίζα των φτερών, γύρω από το ράμφος ( κυρίως στο πάνω μέρος) και στα μετατάρσια, κάτω από τις φολίδες του δέρματος. Η μόλυνση των πτηνών γίνεται με την αγορά μολυσμένων ατόμων αλλά και με τα παπούτσια και τα ρούχα διάφορων επισκεπτών στην εκτροφή. Τα ακάρεα μπορούν να διανύσουν σχετικά μεγάλες αποστάσεις και έτσι να μολύνουν υγιή πτηνά που γειτνιάζουν με μολυσμένους χώρους. Στην περίπτωση της ψώρας των ποδιών τα συμπτώματα είναι οι διάφορες βλάβες που παρατηρούνται στο ακάλυπτο από φτερά δέρμα των ποδιών. Τα ακάρεα διεισδύουν μέσα στο δέρμα ακριβώς κάτω από τα επιδερμικά λέπια. Εκεί, δημιουργούν φλεγμονή που συνοδεύεται από παραγωγή εξιδρώματος και πρόκληση κνησμού. Ο κνησμός υποχρεώνει τα πτηνά να ραμφίζουν τα πόδια τους και λόγω της υπερπλασίας του επιθηλίου ανασηκώνονται τα λέπια και η εξωτερική επιφάνεια του ποδιού γίνεται τραχεία . Οι λειχεινώδεις αυτές υπερπλασίες απωθούν τα λέπια που τελικά πέφτουν ενώ τα πόδια εμφανίζονται παχυμένα με ασβεστώδη εικόνα. Οι βλάβες αυτές προκαλούν κερατινοποίηση της προσβεβλημένης περιοχής του ποδιού και συχνά χωλότητα. Στην αποπτερωτική ψώρα τα ακάρεα εισέρχονται μέσα στο δέρμα που αντιστοιχεί γύρω από την βάση του καλαμιού των φτερών, όπου προκαλούν φλεγμονή και κνησμό. Επακόλουθο είναι τα φτερά να πέφτουν μόνα τους ή από ραμφίσματα άλλων πτηνών. Οι βλάβες αυτές εντοπίζονται στις πτέρυγες και στην ράχη χωρίς να αποκλείεται ο εντοπισμός τους στην κεφαλή ή στον τράχηλο. Η διάγνωση στηρίζεται στα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν αλλά κυρίως στην ανεύρεση και στην ταυτοποίηση των ακάρεων από βαθιά ξέσματα των περιοχών που υπάρχει το πρόβλημα . Λόγω του πολύ αργού ρυθμού εξέλιξης , η εικόνα των βλαβών που αυτή προκαλεί συναντιέται σε άτομα ενήλικα, άνω των δύο ετών. Θεραπευτικά χορηγούμε ακαρεοκτόνα χαμηλής τοξικότητας με βάση τα καρβαμιδια σε διάλυμα ή αλοιφή.

Κύστες

Σε καναρίνια όπως τα: Crested, Norwich & Gloster που πρέπει να έχουν κάπως γεμάτη εμφάνιση, παρουσιάζονται κύστες. Λόγω λοιπόν αυτής της ιδιομορφίας, τα φτερά των πουλιών αυτών, έγιναν μακρύτερα και μαλακότερα. Μερικά δεν μπορούν να βγουν πια φυσιολογικά, τυλίγονται κάτω από το δέρμα και σχηματίζουν ογκίδια. Αυτά φαίνονται και προπαντός ψηλαφώνται. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι κύστες δεν ενοχλούν το πουλί. Κάποιες όμως μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές και οδυνηρές φλεγμονές. Ένας κτηνίατρος μπορεί να τις αφαιρέσει, όμως σίγουρα θα ξαναεμφανιστούν.

Κρυολόγημα

Τα καναρίνια κρυολογούν συνήθως από ρεύματα αέρα. Το πουλί έχει τα ίδια συμπτώματα με τον άνθρωπο: βήχα, φτάρνισμα, ακόμα και συνάχι. Ενδεχομένως να έχει και πυρετό. Κάθεται με φουσκωμένο φτέρωμα και τρέμει. Το φέρνουμε κοντά σε ζέστη και του παρέχουμε σουλφοναμίδη, γιατί αλλιώς προκαλείται πλευρίτιδα και ανακοπή. Τα συμπτώματα του βήχα και του φταρνίσματος είναι τα ίδια με της ασπεργίλωσης, γι΄αυτό και η διάγνωση δεν είναι πάντα ξεκάθαρη.

Πνευμονία

Τα αίτια της πνευμονίας συνήθως τα ίδια με αυτά του κρυολογήματος. Το πουλί κάθεται έχοντας πυρετό στο δάπεδο, έχει καταρροή κι αναπνέει πολύ βαριά. Για να σωθεί πρέπει να του δοθούν αντιβιοτικά και τονωτικά φάρμακα.

Δυστοκία

Για διάφορους λόγους μπορεί να παρουσιαστεί δυστοκία. Όταν ένα νεαρό συνήθως θηλυκό γεννάει το πρώτο αυγό, οι μύες συσπώνται γύρω από τον ωαγωγό και την αμάρα. Αυτό συμβαίνει φυσικά και σε θηλυκά που έχουν ξαναγεννήσει όταν υπάρξει απότομη αλλαγή θερμοκρασίας, ή από έλλειψη βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων, ασβεστίου κ.λ.π ή αν το θηλυκό για κάποιο λόγο είναι εξασθενημένο. Σε τέτοια περίπτωση το θηλυκό κάθεται με φουσκωμένο φτέρωμα είτε στο δάπεδο του κλουβιού, είτε και στη φωλιά ακόμη, χωρίς να μπορεί να πετάξει. Ανασαίνει έντονα και κουνώντας την ουρά του. Απαιτείται χορήγηση (μια σταγόνα) υγρού ασβεστίου άμεσα στο στόμα 2-3 φορές ανα πεντάλεπτο. Απαλές μαλάξεις με χλιαρό λάδι στην κοιλιά του ίσως διευκολύνουν. Η εφαρμογή ώθησης του αυγού για εξαγωγή, είναι δουλειά για έμπειρα χέρια. Εάν σπάσει το αυγό μέσα στο πουλί, πιθανότατα θα έχουμε δυσάρεστα αποτελέσματα.

Αρθρίτιδα

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε θερμίδες και ο μικρός χώρος, έχει ως συνέπεια την διαταραχή στον μεταβολισμό. Οι νεφροί δεν λειτουργούν σωστά και αποθέτεται ουρικό οξύ στις αρθρώσεις. Είναι οι λεγόμενοι κιτρινωποί κόμποι στα δάχτυλα των πουλιών. Σε μια άλλη μορφή αρθρίτιδας προσβάλλονται τα εσωτερικά όργανα. Τα πουλιά πεθαίνουν συνήθως σε λίγες μέρες. Με ελαφριά, αλλά πλούσια σε βιταμίνες τροφή (πολλά χορταρικά), επιτυγχάνεται εύκολα βελτίωση. Μπορεί να βοηθήσει και η χορήγηση σκευάσματος βιταμίνης Α για μια εβδομάδα.

Παχυσαρκία

Αυγά και τροφές ανάπτυξης δίνουμε μόνο στους γεννήτορες που μεγαλώνουν μικρά και σε μικρές ποσότητες μόνο κατά την πτερόρροια ή μετά από ανάρρωση. Αρκετά καναρίνια παχαίνουν όταν η διατροφή τους περιέχει, περισσότερους ή σε μεγαλύτερη ποσότητα, ελαιούχους σπόρους, Το μείγμα τότε θα πρέπει να εμπλουτιστεί με φαλαρίδα, ασπράγκαθο και κεχρί χωρίς να ανατροφοδοτούμε τις ταϊστρες όταν αυτό επιλέγει μόνο τους ελαιούχους σπόρους. Δίνουμε επίσης φρούτα και λαχανικά. Σε ένα παχύσαρκο πουλί το λίπος του φαίνεται ξεκάθαρα κάτω από την κοιλιά του και ελαττώνει ή ακόμα κόβει το τραγούδι του.

Πίκα (τράβηγμα φτερών)

Αυτή η κακά συνήθεια έχει πολλά και ποικίλα αίτια. Συχνά αρχίζει με το μάδημα των νεαρών από τους γονείς. Όταν το θηλυκό θέλει να ξαναζευγαρώσει, μαδάει τα μικρά για να κάνει φωλιά. Τα φτερά επίσης αποτελούν πηγή μεταλλικών στοιχείων. Κατά την πτερόρροια το φαινόμενο είναι πιο συχνό για τον παραπάνω λόγο. Άλλος λόγος είναι η πλήξη. Μεταξύ άλλων θεωρούνται υπεύθυνα, ο κακός αέρας, η πολύ χαμηλή υγρασία και η έλλειψη φωτός. Υπάρχουν στο εμπόριο ειδικά σπρέι που έχουν πικρή γεύση με καλά αποτελέσματα, όταν ψεκάζονται τα πουλιά.

Ραχίτιδα

Είναι η νόσος κατά την οποία τα πόδια και τα δάχτυλα παραμορφώνονται, μερικές φορές και οι φτερούγες και η σπονδυλική στήλη, μιας και τα οστά είναι πολύ μαλακά. Αυτό συμβαίνει κυρίως από έλλειψη βιταμίνης D, που για να την συνθέσουν τα πουλιά χρειάζονται ηλιακό φως. Σε πουλιά που βρίσκονται σε κλειστούς χώρούς, χορηγούμε προσεκτικά επιπλέον βιταμίνη D, και για να συνθέσουν την προβιταμίνη που παίρνουν από την τροφή σε βιταμίνη D, φροντίζουμε για τις αντίστοιχες πηγές φωτός. Λαμπτήρες όπως οι Tru Life από την Αμερική και τελευταία οι Osram Lumilux ή Osram Ultra Vitalux κάνουν καλή δουλειά. Είναι αποτελεσματικοί και ακίνδυνοι.

Κολιβακίλλωση (Ε-Coli))

Κολιβακτηριακή εντερίτιδα των πτηνών. Στην εκδήλωση της νόσου αυτής σημαντικό ρόλο παίζει η αλόγιστη χορήγηση αντιβιοτικών που οδηγεί σε μεταβολές της εντερικής χλωρίδας( διαταράσσεται δηλαδή η ισορροπία μεταξύ των βακτηρίων). Τα πουλιά παρουσιάζουν ανορεξία, δύσπνοια, αναδίπλωση και ανορθωμένο πτέρωμα. Τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά των σαλμονελώσεων με την διαφορά ότι εδώ η εντερίτιδα είναι καταρροϊκή και πολλές φορές αιμορραγική. Την ασθένεια προκαλεί ένα βακτηρίδιο, το Escherichia coli το οποίο είναι φυσιολογικά παρόν στα έντερα, αλλά μπορεί να προκαλέσει ασθένεια αν διαταραχθεί η εντερική χλωρίδα ή αν φτάσει σε κάποιο άλλο μέρος του πουλιού, όπως π.χ. ο ωαγωγός. Συνήθως προκαλεί χλωμάδα, υδαρή διάρροια, ιδιαίτερα κατά το κλώσημα και πολύ συχνά είναι μοιραία. Η διάγνωση της νόσου γίνεται με αποστολή περιττωμάτων του πουλιού στο Εργαστήριο σε αποστειρωμένο ουροσυλλέκτη, για καλλιέργεια παθολογικού υλικού και δοκιμή ευαισθησίας (αντιβιόγραμμα).

Ορνίθωση (Ψιττάκωση)

Πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια, γιατί μπορεί να προσβάλει και τον άνθρωπο. Είναι πολύ συνηθισμένη στους παπαγάλους και τα περιστέρια και λιγότερο στα καναρίνια. Τα άρρωστα πουλιά μπορεί να υποφέρουν από διάρροιες ή να δείχνουν σημάδια αναπνευστικής νόσου. Αρκετές είναι και οι φορές που ένα πουλί μπορεί να πάσχει από ψιττάκωση, χωρίς να εμφανίζει οποιοδήποτε σύμπτωμα κι έτσι να τη μεταδώσει σε άλλα πουλιά και στον άνθρωπο.